İLÇENİN KONUMU VE SINIRLARI

            Pazarcık, Akdeniz Bölgesinin Adana Bölümündedir. Güneybatı-  kuzeydoğu yönünde uzanan 170 km uzunluğunda ve 40 km  genişliğindeki Hatay-Maraş grabeninin kuzeydoğusunda bulunan Kahramanmaraş İli'ne bağlı bir  ilçe merkezidir.

            İlçenin; kuzeyinde Çağlayancerit, doğusunda Gölbaşı-Besni ve Araban, güneyinde Yavuzeli, Şehitkamil, güneybatısında Nurdağı, batısında da Türkoğlu ve Kahramanmaraş bulunmaktadır

            Yüzölçümü 1710 km2 olan ilçe, köyler dahil tüm alanı ile birlikte 360-15I/ 370-42 I doğu boylamları; 370 11 I /380- 36 I kuzey enlemleri arasında yer alır .

YÜZEY ŞEKİLLERİ

            Denizden yüksekliği (tüm alanının ortalama yüksekliği ) 850 m olan Pazarcık, Torosların dış kuşağını oluşturan Ahır dağının güneyinden başlayarak, güneye doğru gittikçe genişleyen Maraş Ovası'nın bir alt ovası durumunda olan Narlı Ovası'nın kuzeydoğu ucunda Hatay -Maraş oluğu boyunca akan ve Ceyhan Nehri'nin bir kolu olan Aksu Çayının güneyinde kurulmuştur. Şehrin üzerinde yer aldığı bu ova; güneye doğru Amanos dağı, doğu kenarında bir oluk gibi uzanan büyük çukurlukların kuzeydeki son parçasıdır. Bu çöküntü alanı Afrika Göller Yöresi'nden başlayarak Kızıldeniz, Lut gölü ve Amik Ovası  boyunca uzanan Ürdün  graben  sisteminin devamından  başka bir şey değildir. Dolayısıyla Pazarcık'ın  bu graben sistemi üzerinde yer alması ilçe ve çevresindeki oluşumların  jeolojisinin "IV. Zaman" içerisinde  oluştuğunu göstermektedir. Ancak bu oluşumlar içerisinde en önemlisi kratesa  ve eosen yaşlı tortullar ile IV. Zamana  ait alüvyon  örtüyü oluşturur. Bu arazi, doğudan batıya doğru alçalarak Narlı Ovası'na  kadar devam eder.

            İlçenin kuzeyindeki Kandil Tepesi (1704 m) ile doğudaki Ganidağı (1230 m) en yüksek noktalardır. Çevreleri de engebeli araziden oluşur. Kuzeydoğu - güneybatı istikametinde akan Aksu Çayı üzerinde Kartalkaya Barajı bulunmaktadır.

            İlçenin arazi ve toprak yapısı topoğrafik olarak iki bölgeye ayrılır: Birinci bölüm, güneybatıda yer alan ve verimli  alanları  oluşturan  Narlı Ovası; ikinci  bölüm ise dağlık ve engebeli  kısımdır. Güney ve batı kısmında Narlı Ovası  ve Aksu Çayı çevresindeki tarım alanlarında  sulu tarım yapılmaktadır. Kuzeydoğuda yer alan dağlık ve engebeli kısımda ise daha çok kuru tarım ve bağcılık yapılır. Bunların yanında Pazarcık, Araban ve Besni üçgeninde uzanan dağlık bölgede  Antep fıstığı yetiştirilir.

İlçe arazisinin %50'si ormanlık alanlarla kaplıdır. %40'ı tarla, %7'si meyvelik, %1'i otlak, %1'i sebzelik alanlar ve %1'i de kullanılmayan alanlardan  oluşmaktadır.

 İKLİM

            Adana Bölümünün doğu ucunda yer alan ilçede, gerek denize uzaklık  gerekse yükseltinin  etkisiyle, Akdeniz ikliminin değişikliğe uğramış  karasallaşmış bir türü hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise orta derecede soğuk ve yağışlıdır.  

YAĞIŞ

            Yağışlar genellikle kış mevsiminde yoğunlaşmıştır. Yazları ise kurak geçer. Kışın Akdeniz kıyılarında batı yönlü barametrik depresyonlar Akdeniz kıyılarını tesiri  altına aldıktan sonra İskenderun Körfezi çevresinde alanını genişleterek -genellikle doğuya doğru genişleyen- alçak basınç sistemi, bölgede bol yağışların düşmesine neden olur. Soğuk mevsimlerde Arabistan Yarımadası üzerinde görülen ve Dicle - Fırat havzaları arasına sokulan yüksek basınçlı hava hareketlerinin de bölgede yağışlara neden olduğu görülür.

            Yıllık yağışın mevsimlere dağılışına baktığımızda, en çok yağışın kış mevsiminde ( 350 mm ); en az yağışın da yaz mevsiminde  (10 mm.) düştüğünü görürüz. Diğer mevsimlerde ise sonbaharda 100.9 mm, ilkbaharda da 185.5 mm yağış düşer. 

            Yağışın mevsimlere dağılışı, burada gerçek bir Akdeniz yağış rejiminin hakim olduğunu gösterir. Yörede yılın ortalama 71 günü yağışlı geçer. En yağışlı ay ocak (142 mm), en az yağış alan ay ise temmuzdur (3mm).

            Sonuç olarak Pazarcık ve çevresinde Akdeniz yağış rejiminin hakim olduğu söylenebilir. Yörede yıllık ortalama yağış miktarı 693,7 mm olup bu yağışlar daha çok depresyonik ve orografiktir. 

SICAKLIK

            Yıllık ortalama sıcaklık 16.7 oC'dir.  En soğuk ay ortalama 4.6 oC ile ocak, en sıcak ay ise 28.9 oC ile temmuzdur.

            İlçe ve çevresinde günlük sıcaklığın 30 oC'nin üzerine çıktığı tropik günlerin sayısı 118'dir. İlçe ve çevresinde sıcaklığın 0 oC'nin altına düştüğü günlerin sayısı yıllık ortalama 28'dir. Yörede tespit edilen en düşük sıcaklık 8 Şubat 1932 yılında " -13,9 oC " olarak tespit edilmiştir. 

BASINÇ VE  RÜZGARLAR  

            Bölge, kış aylarında Doğu Akdeniz ve Sibirya yüksek basınç alanlarının etkisinden çıkamaz. Pazarcık'ta tespit edilen en hızlı rüzgar saniyede 39 m/s ile kuzeydoğu yönünden esen poyrazdır. Sonbahar ve kış aylarında ise Basra Körfezi'nde oluşan alçak basıncın etkisi altındadır. İlçenin hakim rüzgar yönü kuzeydir. 

BİTKİ ÖRTÜSÜ

            İklimin ve toprak özelliklerinin elverişliliği nedeniyle Pazarcık ve çevresi yakın bir geçmişe kadar çok daha gür ve çeşitli bitki topluluğuna sahipti. Başlıca türleri: karaçam, meşe , Antep fıstığı  ve çalılıklar. Bu bitki toplulukları daha sonraki dönemlerde bir taraftan tarla açma, bir taraftan hayvan otlatma ve yakacak temini gibi sebeplerle günümüze kadar büyük oranda tahrip edilmiştir. Bugün, ancak ilçe merkezindeki Ziyaret tepesinde dar bir alanda karaçam ormanı, diğer yüksek yerlerde ise bozulmuş meşelikler ve çam türlerinin oluşturduğu bir bitki topluluğuna rastlanır. Diğer yerlerde ise daha çok yörede "kesme"olarak adlandırılan maki türleri ile yabani fıstıkların oluşturduğu bir bitki topluluğuna rastlanır.  

AKARSULARI

            İlçenin tek akarsu kaynağını  Çağlayancerit'ten doğan ve ilçe merkezinin kuzeyinde, kuzeydoğu-güneybatı istikametinde akan Aksu Çayı'dır.

            Aksu Çayı'nın üzerinde Kartalkaya Barajı bulunmaktadır.1971 yılında hizmete giren Kartalkaya Barajı, 200.000 dekar alanın sulanmasını sağlamaktadır. 44 km ana, 72 km yedek, 205 km tersiyer ve 162 km drenaj kanalı mevcut olup, Narlı Ovası'ndaki 21 köyün üye olduğu Sol Sahil Sulama Birliğince idare edilmekte ve 120 .000 dekar alan sulanmaktadır. Sağ Sahil Sulama Birliği aracılığıyla da 7 köyümüze ait yaklaşık 50.000 dekar alan sulanmaktadır. Böylece ilçede sulanan arazi miktarı 170.000 dekarı bulmaktadır . 

(Coğrafya Konu Bilgileri Coğrafya Öğretmeni Abdüllatif GÜMÜŞOLUK'un tez çalışmasından alınmıştır.) 

            KARTALKAYA BARAJININ TEKNİK ÖZELLİKLERİ

            Barajın inşaatına 1968 yılında başlanmış, inşaat 1970'te bitirilmiştir. İşletmeye ise 1971 yılında açılmıştır

            İnşaat sahasında göl kapasitesi 200.000.000 m3 olarak hesaplanmış olup, erazyonla alüvyonların dolması sonucu şu anki kapasitesi maksimum 160.000.000 m3'e kadar düşmüştür.

            Bölgede tarıma elverişli arazilerin bol olması ancak sulama suyunun bulunmamasından dolayı kurulan Kartalkaya Barajı, 1986 yılından itibaren komşu il    Gaziantep'in içme suyu ihtiyacını da karşılamaya başlamıştır. Baraj kapasitesinin yaklaşık 1/5'i Gaziantep'e içme suyu olarak gitmektedir.  

            İşletme, Kahramanmaraş Sulaması olarak açılmıştır. 1994 yılında Sol Sahil, 1995 yılında Sağ Sahil olarak 2 adet sulama birliğine devredilmiştir.

            Aksu Çayı üzerinde inşa edilmiş olan Dehliz regilatörü ; dolu gövdeli, düşey hareketli, radyal kapaklı, 2 adet sağ ve sol sahilde olmak üzere, sol 12 m3/sn sağ 8 m3/sn'lik prizli, çakıl geçitli, çökeltim havuzlu, balık geçitli ve 2 kapaklıdır. 

Baraja ait teknik bilgiler

          SOL SAHİL SULAMA BİRLİĞİ  

 TESİSİN DURUMU

            Kahramanmaraş sulaması olarak DSİ 201.şube tarafından işletme ve bakım onarımı yapılan, Sol Sahil Sulama Birliğine 29.07.1994 trihinde DSİ XX.Bölge Müdürlüğünün Kurumumuza protokolle devri sonucu bu tarihten itibaren resmi olrak faaliyetlerine başlamıştır.

            Sulama şebekemizin inşaa şekli CAZİBE sulama yöntemi olup sulnabilir arazi miktarı 11600 Ha'dır.Kanal üstü motopompla sulnan arazi 400 Ha dır.Şebekemiz PAZARCIK -KARTALKAYA BARAJI kaynaklı olup Dehlizburnu Regülatöründen SAĞ-SOL sahil diye iki ana kanala ayrılmaktadır.Ana Kanal uzunluğu 49+775 km olup,13 adet yedek kanal (72+920 km) ve sonradan şebekede yapılan bazı değişiklikler sonucu 283 adet(205+730 km) tersiyer kanallarından ibarettir.

            1972 yılnda işletmeye açılan Sol Sahil sulama şebekesi yaklaşık otuz yıllık süre zarfında beton kaplamalı kanalların yaklaşık %30'luk bölümü tahrip olmuş,beton özelliğini yitirmiştir.Ana kanal başlangıcından itibaren sulama suyu tarla iletim randımanı %40'lara kadar düşmektedir.Planlama aşamasında 195.000hm3 su depolama kapasitesi hesaplanırken feyezanla oluşanrusubattan dolayı bugünkü şartlarda 168.000hm3su depolanmaktadır.1985 yılından itibaren dğişik sebeplerden dolayı Fırat nehrinden alınması gereken G.Antep B.Şehir Belediyesi (GASKİ) içme suyuda anılan Barajdanalındığından (standart yıllık ort.70.000hm3) ve ıkı birliğin yıllık ort. Su ıhtiyacıda 150.000 hm3 olduğu ve sulama modülününde 1-1 olduğu kabul edildiğinde her yıl ortalama 50.000 hm3 sulma suyu açığı oluşmakta ve bunun sonucunda %35'lere varan ürün kayıpları meydana gelmektedir.Budurum Milli  Ekonomide büyük kayıplar anlamına geldiği gibi,gelrlerimizin tamamı çiftçilerimizden tahsil ettiğimiz sulama suyu gelirleri olduğundankurum olarak bu olumsuzluklardan direkt etkilenmekteyiz.

            Dünya Bankası Sulama Birlikleri REHABİLİTASYON çalışmalarına iştirak etmemizin amacı büyük bir bölümü ekonomik ömrünü tamamlamış olan şebekemizin işlevliğini yeniden kazandırmak,maddi kayıpları su kayıplarını minimuma indirgeyip,Birliğimizin artarak ivme kazanan itibarını daha da yükseltmektir. 

YERLEŞME

            Geçim kaynaklarını tarım ve ticaretin oluşturduğu Pazarcık, toplu yerleşme olarak eski yerleşme merkezinden 3 km güneybatıda, Ziyaret tepesi eteklerinde yoğunlaşmıştır .

            Şehrin ekonomik ve özellikle ulaşım sebebiyle yer değiştirmesinden sonra, eski merkez önemini kaybetmiştir. Şehir, son yıllarda güneybatıya doğru bir yayılma göstermektedir.          

Yerleşme Merkezi:

            İlçe, nüfusun artması ve özellikle çevre köylerden yapılan göçler nedeniyle her gün biraz daha büyümektedir. Fakat bu büyüme planlı bir büyüme olmadığından bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Özellikle eski ilçe merkezi olan Bağdın-ı Sağır Mahallesi'nde plansız bir yapılanma göze çarpmaktadır.

            Yerleşim, Ziyaret tepesi eteklerinden Aksu Çayı vadisine doğru gelişme gösterirken, son yıllarda ilçenin güneybatısına doğru kaymaya başlamıştır.

            İlçeye bağlı dağ köylerinde yerleşmenin büyük bölümü, arazinin engebeli, tarım alanlarının parçalı olmasından dolayı dağınık bir yapı gösterir. Ovada bulunan köylerdeyse tarım alanlarının toplu olmasına bağlı olarak yerleşim de topludur. Bugün ilçeye bağlı 79 köy bulunmaktadır. Bunun yanında köylere bağlı 100'e yakın da büyük mezra bulunur. 

Depreme Dayanıklılık :  

            İlçe Doğu Anadolu fay hattı üzerinde, I. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Toprak yapısı genelde iki şekilde görülür: İlçenin kuzey bölgesi  yumuşak, güney kısmı ise killi bir zemin üzerindedir.

            İlçe genelinde yapılan zemin etüt raporlarına göre zemin taşıma gücü 4,5 kg /cm2 ile 6 kg / cm2 arasında değişmektedir. Bunun yanı sıra zemin emniyet gerilmesi 1,5 kg/cm2 ile 1,7 kg / cm2 arasında ölçülmüştür. Bu bilgiler ışığında zeminin genel yapısı için orta dereceli ifadesini kullanabiliriz.

İlçe, kuruluşundan bu yana herhangi  büyük bir doğal afete maruz kalmamıştır. 

İlçenin İmar Durumu:

            İlçenin imar planı, ilk olarak 19.02.1987 tarihinde belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe girmiştir. İmarlı alan 1400 hektardır. İmar sınırının batısı  karayollarına, doğusu Devlet Hastanesi'nden 1300 m doğuya, kuzeyi Devlet Demir Yolları sınırı, güneyi  fabrikalar arkasından geçen enerji nakil hattına kadar uzanmaktadır.

            Belediye sınırları; İncirli Deresi-Aksu Çayı-Kartalkaya baraj yolu ve Hasan Kocalar mezarlık altıdır. Mücavir alan ise 3200 hektardır.